Ngày 24/1/2025, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà đã ký ban hành Quyết định số 232/QĐ-TTg, phê duyệt Đề án thành lập và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam. Đây là một bước đi chiến lược, thể hiện cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong nỗ lực giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và chuyển đổi sang nền kinh tế carbon thấp.
Theo Đề án, việc phát triển thị trường carbon tại Việt Nam sẽ được thực hiện theo mô hình tập trung, hoạt động dưới sự quản lý, giám sát chặt chẽ của Nhà nước. Thị trường này sẽ đảm bảo nguyên tắc công khai, minh bạch, hiệu quả và phù hợp với điều kiện quốc gia cũng như thông lệ quốc tế.
Thị trường carbon không chỉ là công cụ để thực hiện các cam kết quốc tế về giảm phát thải, mà còn mở ra cơ hội thúc đẩy chuyển đổi xanh, ứng dụng công nghệ phát thải thấp, và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam. Đây cũng là bước đệm để tiến tới mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.
Cụ thể, giai đoạn từ tháng 6 năm 2025 đến hết năm 2028, vận hành thí điểm sàn giao dịch carbon trong nước. Tiếp tục hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật phục vụ tổ chức vận hành thị trường carbon.
Giai đoạn từ năm 2029 chính thức vận hành sàn giao dịch carbon trong nước. Tiếp tục hoàn thiện quy định của pháp luật, cơ sở hạ tầng cho thị trường carbon; tiếp tục nâng cao năng lực quản lý, tổ chức vận hành thị trường carbon của cơ quan quản lý nhà nước, năng lực và nhận thức của doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân, đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn mới.
Theo Đề án, việc giao dịch hạn ngạch phát thải khí nhà kính, tín chỉ carbon được thực hiện trên sàn giao dịch carbon trong nước. Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội xây dựng và cung ứng dịch vụ sàn giao dịch carbon trong nước theo yêu cầu nghiệp vụ về tổ chức, quản lý thị trường và các điều kiện, tiêu chuẩn kỹ thuật do Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính và các bộ, ngành, cơ quan có liên quan xây dựng.
Việc tổ chức giao dịch trên thị trường carbon được thực hiện theo phương thức tập trung trên sàn giao dịch carbon.
Hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ carbon do Bộ Tài nguyên và Môi trường xác nhận được giao dịch trên sàn sẽ được cấp mã số trong nước để phục vụ cho việc giao dịch, mã số được cấp là duy nhất và không trùng lắp.
Chủ thể khi tham gia giao dịch trên thị trường carbon tại Việt Nam có tài khoản lưu ký giao dịch hạn ngạch phát thải khí nhà kính hoặc tài khoản lưu ký giao dịch tín chỉ carbon. Hoạt động đăng ký, cấp mã số hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ carbon được thực hiện tập trung để đảm bảo dữ liệu được thống nhất, đồng bộ và bảo đảm yêu cầu quản lý, giám sát.
Tổng Công ty Lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam cung ứng dịch vụ lưu ký, thanh toán giao dịch theo yêu cầu nghiệp vụ về tổ chức, quản lý thị trường và các điều kiện, tiêu chuẩn kỹ thuật do Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính và các bộ, ngành, cơ quan có liên quan xây dựng.
Việc thanh toán giao dịch sẽ do hệ thống tự động thực hiện trên cơ sở kết quả giao dịch do Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội gửi, đảm bảo nguyên tắc việc chuyển giao hàng hóa được thực hiện đồng thời với thanh toán tiền tại ngân hàng thanh toán. Việc thanh toán tiền cho giao dịch trên sàn giao dịch carbon do ngân hàng thương mại đủ điều kiện cung cấp dịch vụ thanh toán giao dịch hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ carbon thực hiện.
Về tổ chức vận hành thị trường carbon: Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Xây dựng, Bộ Công Thương, Bộ Giao thông vận tải và các bộ, ngành, cơ quan có liên quan tổ chức vận hành thị trường carbon trong nước, đảm bảo không để phát triển tự do, tự phát, gây thất thoát tài nguyên, tài sản của Nhà nước, ảnh hưởng đến an ninh quốc gia, trật tự xã hội.
Việc chính thức vận hành thị trường carbon vào năm 2029 sẽ là cột mốc quan trọng đánh dấu nỗ lực của Việt Nam trong việc thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững và ứng phó với biến đổi khí hậu. Đồng thời, điều này khẳng định vai trò tích cực của Việt Nam trong xu thế toàn cầu về chuyển đổi sang nền kinh tế carbon thấp.
