Một số nông dân Việt Nam đã nhận được tiền mặt nhờ trồng lúa theo phương pháp giảm phát thải. Mặc dù số tiền này còn hạn chế và được gọi là “tiền thưởng”, nhưng do các doanh nghiệp kinh doanh tín chỉ carbon chi trả, đây là dấu hiệu cho thấy thị trường mua bán tín chỉ carbon trong nông nghiệp đang bắt đầu hình thành.
Ngành nông nghiệp Việt Nam đang đạt được những tiến bộ đáng kể trong việc tham gia vào thị trường carbon. Việc áp dụng các phương pháp canh tác giảm phát thải khí nhà kính không chỉ có lợi cho môi trường mà còn tạo ra cơ hội tăng thu nhập cho người nông dân thông qua việc mua bán tín chỉ carbon. Trong thời gian gần đây, một số nông dân tại Việt Nam đã nhận được lợi nhuận nhờ tham gia vào các mô hình trồng lúa giảm phát thải. Đây là một dấu hiệu tích cực cho thấy thị trường mua bán tín chỉ carbon trong lĩnh vực nông nghiệp đang dần hình thành và phát triển.
Tại huyện Châu Thành, An Giang, Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh, phối hợp cùng Công ty Cổ phần Netzero Carbon và Công ty Cổ phần Công nghệ Nano BSB (BSB Nanotech), đã tổ chức lễ tổng kết mô hình canh tác lúa bền vững, giảm phát thải (mô hình BNS) tại Hợp tác xã Vĩnh Bình.
Trong vụ lúa thu đông 2024, 4 hộ nông dân tham gia mô hình với tổng diện tích 8,49 ha đã được nhận thưởng với tổng số tiền là 14,3 triệu đồng nhờ thành công trong việc giảm lượng phát thải khí nhà kính trong quá trình canh tác lúa. Vụ lúa thu đông năm 2024, tại An Giang, việc áp dụng mô hình BNS đã mang lại những kết quả khả quan.
Theo ghi nhận, chi phí sản xuất trên các ruộng lúa giảm đáng kể, từ 496 đến 1.159 đồng/kg so với trước đây. Lợi nhuận thu được cũng tăng lên đáng kể so với các ruộng đối chứng, dao động từ 2,3 đến 9,4 triệu đồng/ha. Đặc biệt, mô hình BNS đã góp phần giảm phát thải khí nhà kính một cách ấn tượng.
Tại Hợp tác xã Vĩnh Bình, tổng lượng khí thải giảm được ước tính là 29,03 tấn Co2e, theo tính toán của Công ty cổ phần Netzero Carbon. Ngoài ra, mô hình này còn giúp thay đổi tập quán canh tác của nông dân. Thay vì đốt rơm rạ sau thu hoạch, nông dân đã chuyển sang sử dụng các chế phẩm sinh học để phân hủy rơm rạ, tạo thành phân hữu cơ, trả lại nguồn dinh dưỡng cho đất.
Tại Đắk Lắk, trước đó, một nhóm nông dân đã đạt được thành công trong việc bán tín chỉ carbon từ lúa với mức giá 20 đô la Mỹ cho mỗi tấn. Nhờ áp dụng các biện pháp như tưới ngập khô xen kẽ, giảm lượng phân bón và giống lúa sử dụng, mô hình canh tác lúa đã giúp giảm phát thải gần 4 tấn khí nhà kính trên mỗi ha. Tổng cộng 4,2 ha của mô hình đã giảm được 16,91 tấn CO2. Ông Trần Minh Tiến, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Net Zero Carbon, cho biết lượng giảm phát thải này chưa được tính vào tín chỉ carbon. Mặc dù doanh nghiệp mới chỉ đưa ra báo cáo về giảm phát thải, họ vẫn tiến hành chi trả cho người dân để khuyến khích họ tham gia vào mô hình trồng lúa giảm phát thải này.
Không chỉ có ngành lúa gạo, mà ngành mía đường cũng đang tìm cách tham gia vào thị trường carbon. Công ty Cổ phần Mía đường Lam Sơn (Lasuco) đã ký kết triển khai một dự án giảm phát thải carbon tại vùng nguyên liệu mía của mình, với mục tiêu tạo ra tín chỉ carbon thông qua việc cải thiện quản lý đất nông nghiệp. Dự án này dự kiến sẽ bắt đầu hoạt động thương mại từ năm 2026, với quy mô diện tích lên đến 8.000 ha. Dự án tín chỉ carbon tại vùng nguyên liệu mía Lam Sơn, nếu thành công, sẽ là một bước tiến quan trọng trong việc kết nối ngành nông nghiệp với mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính. Dự án này không chỉ mang lại cơ hội kinh tế cho người nông dân mà còn góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam trên thị trường carbon toàn cầu.
Nông nghiệp Việt Nam nhận được nhiều lợi ích từ việc tham gia vào thị trường carbon, bên cạnh thu nhập từ sản xuất nông nghiệp, nông dân còn nhận được tiền từ việc bán tín chỉ carbon. Hiệu quả sản xuất được nâng cao, tăng năng suất cây trồng từ việc áp dụng các biện pháp giảm phát thải và giảm chi phí đầu vào, góp phần bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu.
Tuy nhiên, thách thức cho thị trường carbon đối với nông nghiệp Việt Nam đến từ chi phí đo lường, báo cáo và xác minh (MRV) còn cao, gây khó khăn đối với các hộ nông dân, đặc biệt hộ nông dân nhỏ lẻ. Chia sẻ với VnEconomy, ông Lê Hoàng Thế, Giám đốc Công ty TNHH Hệ sinh thái The VOS cho biết dự báo nhu cầu toàn cầu về việc bán tín chỉ carbon sẽ tăng gần 100 lần vào năm 2050, đây sẽ là tiềm năng rất lớn đối với nông nghiệp Việt Nam. Vì vậy, để nắm bắt cơ hội, đẩy lùi thách thức, khung pháp lý và cơ chế chính sách cũng cần được hoàn thiện, đồng thời cung cấp đầy đủ thông tin và kiến thức về thị trường carbon cho người nông dân để thúc đẩy thị trường carbon trong nông nghiệp.
Thị trường carbon mở ra nguồn thu mới cho nông dân, song vẫn còn rào cản về chi phí MRV (đo lường, báo cáo, xác minh) – đặc biệt với hộ nông dân nhỏ lẻ.
Cần khung pháp lý hoàn chỉnh, cơ chế minh bạch và tăng cường kiến thức cho nông dân để mở rộng mô hình trên diện rộng.
Theo dự báo, nhu cầu tín chỉ carbon toàn cầu có thể tăng gần 100 lần vào năm 2050. Đây là cơ hội cực lớn để nông nghiệp Việt Nam vừa tăng thu nhập, vừa góp phần chống biến đổi khí hậu.
Nguồn: Cục Phát triển doanh nghiệp
